روز پنجشنبه بوریس جانسون به جمع سران کشورهای غربی پیوست که یکصدا روسیه را به نقشه‌ کشیدن برای زمینه‌سازی جنگ با اوکراین از طریق اجرای به‌اصطلاح عملیات پرچم دروغین متهم می‌کنند.

این اتفاق پس از آن افتاد که ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، اعلام کرد نیروهای طرفدار روسیه مهدکودکی را در منطقه جدایی‌طلب دونباس در جنوب‌شرق اوکراین بمباران کرده‌اند که او آن را «فتنه‌انگیزی بزرگ» نامید.

ویدیویی که پلیس اوکراین منتشر کرد، حفره‌ای را در دیوار آجری اتاقی پر از آوار و اسباب‌بازی کودکان نشان می‌داد. هیچ‌یک از کودکان آسیب ندیدند اما بر اساس گزارش‌ها، سه بزرگسال ضربه مغزی شده‌اند.

کرملین پس از آنکه جدایی‌طلبان نیروهای دولت اوکراین را به چهار بار گلوله‌باران قلمرو آنان در ۲۴ ساعت گذشته متهم کردند، اعلام کرد که مسکو از گزارش‌ها درباره تشدید تنش‌ها «جدا نگران» است.

با این حال، جانسون گفت که همپیمانان غربی «می‌دانند» که این ماجرا عملیات پرچم دروغین است که «برای بی‌اعتبار کردن اوکراینی‌ها طراحی شده، برای ایجاد یک بهانه‌، یک تحریک ساختگی برای اقدام روسیه طراحی شده است».

اما پرچم دروغین چیست؟

«پرچم دروغین» به عملیاتی پنهانی اشاره دارد که طوری طراحی شده است که به نظر برسد گروه یا کشور دیگری آن را انجام داده است. چنین عملیاتی عموما برای زمینه‌سازی جنگ اجرا می‌شود.

 همچنین به فعالیت‌هایی اطلاق می‌شود که افراد یا سازمان‌های دولتی برای مقابله با رقبای سیاسی یا نظامی انجام می‌دهند. در متون قانونی، عملیات پرچم دروغین را عموما «مقصرسازی ظاهری» و «صحنه‌سازی» توصیف می‌کنند.

این اصطلاح از کجا آمده است؟

بر اساس نتایج تحقیق هیستوری چنل، این عبارت اولین بار به عملیات کشتی‌های دزدان دریایی اطلاق شد که پرچم کشورهای دیگر را به اهتزاز درمی‌آوردند تا کشتی‌های تجاری به اشتباه خیال کنند با کشتی دوست مواجه‌اند.

دزدان دریایی معمولا‍ً پرچم اصلی خود را درست پیش از حمله برمی‌افراشتند، اما پرچم دروغین گاه همچنان در طول حمله افراشته می‌ماند؛ به همین دلیل اصطلاح «حمله با پرچم دروغین» پدید آمد.

البته در گذر زمان این اصطلاح را به هر عملیات پنهانی اطلاق کردند که اجراکننده‌اش قصد داشت دیگری را مقصر جلوه دهد؛ چنان‌که در گذشته چنین شده است.

تاکنون در چه مواردی از این راهبرد بهره برده‌اند؟

شاید مشهورترین عملیات پرچم دروغین همان بود که آلمان نازی در واقعه‌ معروف به گلیویتز (Gleiwitz) اجرا کرد.

در سال ۱۹۳۹، آدولف هیتلر به برخی افسرانش دستور داد به شکل سربازان لهستانی درآیند تا حمله‌ای ساختگی به ایستگاهی رادیویی آن کشور(آلمان) ترتیب دهند.

این حرکت به حمایت بخشی از مردم آلمان از حمله به لهستان منجر شد و در نهایت، آتش جنگ جهانی دوم را برافروخت.

هیتلر در سخنرانی‌اش که حالا مشهور شده است، درست پیش از این حمله گفت: «مهم نیست باورش کنند یا نه. از پیروز میدان نخواهند پرسید راست گفته است یا دروغ.»

در همان سال، عملیات پنهانی دیگری نیز انجام شد؛ این بار در روستای ماینیلای روسیه که گروهی ناشناس آن را بمباران کردند. این روستا نزدیک مرز فنلاند بود و این حمله بهانه‌ای به دست شوروی داد که پیمان منع تجاوز به این کشور را بشکند و به فنلاند حمله کند. این جنگ بعدا جنگ زمستانی نام گرفت.

تاریخ‌نگاران بریتانیایی و روس سرانجام نتیجه گرفته‌اند که بمباران آن روستا عملیات پرچم دروغین بود که اعضای کمیساریای خلق در امور داخلی (NKVD)‌ــ سلف کا‌گ‌ب، سازمان اطلاعات و امنیت روسیه‌ــ در آن دست داشتند. به علت همین جنگی که میان شوروی و فنلاند در گرفت، فنلاند در جنگ جهانی دوم طرف آلمان نازی را گرفت.

این تاکتیک خیلی پیش‌تر از قرن بیستم نیز به کار رفت و گویا ارتش سوئد در حمله سال ۱۷۸۸ به پومالا (پایگاه سوئد در مرز قدیم سوئد-روسیه)  یکی از نخستین موارد به‌کارگیری پرچم‌های دروغین بود. سربازان سوئد در این حمله یونیفورم‌های تقلبی ارتش روسیه را به تن داشتند که یکی از خیاطان محلی دوخته بود. شورای ملی سوئد که تا آن هنگام با جنگ علیه روسیه موافقت نکرده بود، دستور تهاجم در پاسخ به این حمله را صادر کرد.

سپس گوستاو سوم، پادشاه سوئد، که برخلاف این شورا اختیار قانونی برای صدور دستور چنین حمله‌ای را نداشت، علیه روسیه اعلان جنگ کرد و این جنگ دو سال طول کشید.

گام بعدی در اوکراین چیست؟

جیمز کلورلی، وزیر امور همسایگان اروپایی و قاره آمریکا در دولت بریتانیا، امروز (دوشنبه) حمله به دونباس را «تلاش بی‌شرمانه» مسکو برای «ساختن» دستاویزی به منظور حمله به اوکراین خواند.

او در نشست اضطراری شورای امنیت ایالات متحده در نیویورک گفت: «بنابراین روشن است که برای جلوگیری از تنش بیشتر، در مقطع حساسی قرار داریم» و افزود که پرچم دروغین ترفند «آشکار بازی کرملین» است.

کلورلی ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، را به شرکت در «فرایندی دیپلماتیک» که متحدان غربی «طی چندین دهه» سامان داده‌اند و رفع تنش‌ با اوکراین «از طریق روش‌های صلح‌آمیز» دعوت کرد.